| Tại Ðền Thánh, 12 tháng 5 năm Mậu Tý (dl. 18-06-1948) | At the Great Divine Temple, on the 12th day of the fifth lunar month, the year of the Rat (18-06-1948) |
| Hôm nay, Bần Ðạo tiếp tục khảo cứu phong hóa của dân tộc Việt Nam đối với phong hóa các dân tộc khác, cốt yếu xem coi chúng ta có phương gì chỉnh đốn đạo nhơn luân của họ đặng? | Today, I continue examining the culture and customs of the Vietnamese people in comparison to those of other nations, primarily to see how we can rectify their human ethics. |
| Mấy kỳ trước Bần Ðạo đã giảng rằng: Ðạo nhơn luân khởi đoan do chồng vợ, có chồng vợ mới có cha con, có cha con mới có dân tộc lập thành quốc gia xã hội. | In previous sessions, I explained that the foundation of human ethics lies in the relationship between husband and wife. With husband and wife, there are parents and children; with parents and children, there is a nation, forming a society. |
| Ðương nhiên chúng ta thấy đạo nhơn luân của các sắc dân trên mặt địa cầu buổi nầy đã nghiêng đổ và lung lạc tất cả, nhứt là bên Âu Châu, đạo nhơn luân của họ tồi tệ là thường, Bần Ðạo thấy rất nên bại hoại, từ thử đến giờ chưa nghe ai nói cha lấy con, anh lấy em, mà bên Âu Châu thường có xảy ra điều ấy. | Naturally, we see that the human ethics of people worldwide today have declined and become corrupted, especially in Europe, where their moral decay is commonplace. I see this as extremely detrimental. We've never heard of fathers marrying daughters or brothers marrying sisters, but such things often occur in Europe. |
| Hại thay! Trải qua tám chục năm nay những tánh tình yêu nghiệt ấy lại truyền sang đến nòi giống chúng ta, ngày nay vẫn còn thấy tấn tuồng đó nữa, yêu nghiệt đã biến tướng biểu sao thiên hạ không loạn được. | Sadly, over the past eighty years, these perverse behaviors have spread to our people, and we still see such dramas today. These perversions have manifested; how can society not be in chaos? |
| Ðạo nhơn luân đã vậy, tinh thần của con người không còn biết phẩm vị, nhơn cách gì hết, nên hột giống ác nghiệt biến sanh ra mãi thôi. | With human ethics being in this state, the human spirit no longer recognizes any sense of dignity or character. Consequently, the seeds of wickedness continue to germinate and proliferate endlessly. |
| Thành thử nhơn loại ngày nay quá bạo ngược, tương tàn tương sát lẫn nhau, người đối với người còn dữ tợn hơn thú đối với thú nữa, vô nhơn vô đạo, cha không xứng phận cha, con chẳng biết đạo con, anh chẳng ra anh, em chẳng ra em, chồng không nên chồng, vợ không đáng vợ, nền luân lý của nhơn loại trên mặt địa cầu nầy không còn có khuôn khổ gì hết. | Consequently, humanity today is excessively violent, engaging in mutual destruction. People treat each other worse than beasts, without humanity or morality. Fathers are unworthy of being fathers, children don't know filial piety, brothers are not brotherly, sisters are not sisterly, husbands are not husbandly, and wives are not wifely. The moral foundation of humanity has completely crumbled, leaving no framework or structure. |
| May thay! Ðạo nhơn luân của tổ phụ chúng ta lưu lại, dầu bị ảnh hưởng của văn minh ngoại bang làm cho ô uế đôi chút, nhưng nhờ Ðức Chí Tôn đến phổ truyền nền Chơn giáo của Ngài nơi đất Việt Nam nầy, có thể còn sửa đương đặng và lại sẽ làm khuôn mẫu cho toàn cả các sắc dân nơi địa cầu nầy bắt chước theo nữa. | Fortunately, the human ethics left to us by our ancestors, , though somewhat tainted by the influence of foreign civilizations. However, thanks to the Supreme Being’s dissemination of His true teachings in Vietnam, it can still be rectified and serve as a model for all the peoples of the Earth to to follow. |
| Ðạo làm chồng, chúng ta có gương xưa tích cũ, nhờ nơi Nho tông rất oai quyền, nghiêm khắc, mặt luật của nó kềm chế tâm lý của con người. | Regarding the way of being a husband, we have historical examples, thanks to the powerful and strict Confucian tradition, whose laws restrain the human psyche. |
| Ðạo nhơn luân của nhà Nho ta có cái vẻ đẹp thiên nhiên, ai tiêm nhiễm đến cũng sanh mê mẩn, cảm kích, vậy mới tạo tâm lý theo Nho tông làm hình trạng tinh thần Nho Ðạo, khuôn tuồng đó duy ở Việt Nam mới có, còn các Tôn giáo khác hình tướng lại biến ra làm khuôn mẫu riêng trên sân khấu đời, nên Ðạo Nho tông thâm nhập vào cốt thể của cả thảy con người đặng. | Our Confucian ethics possess a natural beauty, captivating and inspiring anyone who comes into contact with them, thus creating a mindset that follows Confucianism as the embodiment of the Confucian spirit. This model is unique to Vietnam, while other religions manifest in different forms on the stage of life. Therefore, Confucianism penetrates deep into the very being of all people. |
| Bao nhiêu gương để chỉnh đốn đạo nhơn luân, cốt yếu làm con người biết đạo vợ chồng là trọng, đặng sửa đương cho nhau lập mình lên bực chí Thánh. | There are many examples to rectify human ethics, essentially teaching people the importance of the husband-wife relationship, to help each other attain sainthood. |
| Như thời xưa vợ ông Châu Công, Ngài là Tể Tướng đầu triều mà bà vợ vẫn lo canh cửi làm ăn nuôi mẹ chồng, một vị mạng phụ phu nhơn mà cư xử được như vậy thật đáng quý. | For example, in ancient times, the wife of the Duke of Zhou, while he was Prime Minister, still diligently worked at weaving and farming to support her mother-in-law. Such behavior from a noblewoman is truly admirable. |
| Kịp đến khi ông hồi hưu, buổi già cả vợ chồng đối với nhau như chủ khách. | When he retired, in their old age, they treated each other with the respect of host and guest. |
| Nước ta lại có bà vợ của ông Phan Thanh Giản. | Our country also has the example of Phan Thanh Giản's wife. |
| Ông xuất sĩ rồi bận việc triều chánh luôn, hết khi ở Bắc rồi lại vào Trung, không mấy khi vào Nam. | After he entered government service, he was constantly busy with affairs of state, sometimes in the North, then in the Central regions, rarely returning to the South. |
| Bà mạng phụ ở nhà với cha mẹ chồng lo thủ hiếu thay thế cho chồng, xét ra thì gương ấy cả Âu Châu cũng chưa hề có vậy. | His wife remained at home with her parents-in-law, fulfilling her filial duties in his stead. Such an example is unheard of in Europe. |
| Ngày giờ nào, gương mẫu tiết liệt ấy trải ra cho toàn phụ nữ trên mặt địa cầu nầy đồ theo, thì ngày ấy danh thể của phái nữ mới được trọng nể, nhứt là phụ nữ Cao Ðài cần phải làm cho đặng, hầu sửa đương nền phong hóa của Việt Nam trước đã. | When this virtuous example spreads for all women on Earth to follow, then women's status will be truly respected, especially Cao Đài women, who must achieve this, first to rectify the customs of Vietnam. |
| Còn về sự tồi tệ thì chúng ta hằng thấy tích xưa điển cũ, như có câu: "Ðố phụ loạn gia". | As for depravity, we often see it in ancient stories and sayings, such as: "A jealous woman disrupts the family." |
| Lạ lùng thay và khéo léo thay! | How strange and clever! |
| Chẳng phải do ở bọn hàn mặc hoặc thượng lưu trí thức, lại ở nơi một người đàn bà hạng thường, đủ khôn ngoan đạo đức có đủ hạnh kiểm có thể sửa chồng nên phận được. | This isn’t caused by the poor or uneducated, or by the intellectual elite, but rather by ordinary women, sufficiently wise, virtuous, and well-behaved to guide their husbands onto the right path. |
| Xưa kia có người lính cầm lọng cho Yến Tử là quan Tể Tướng. | Long ago, there was a soldier who held the parasol for Yen Tu, the Prime Minister. |
| Ông nầy thì nhỏ người, còn chú lính cầm lọng thì to lớn kịch cợm. | Yen Tu was a small man, while the parasol bearer was exceptionally tall and large. |
| Ông Yến Tử tuy là Tể Tướng đầu triều, nhưng con người có tánh cách nho nhã, nề nếp nhà quan, không kiêu hãnh, gương mặt khiêm hòa, còn chú lính cầm lọng lại vênh mày vênh mặt, bộ tướng tá nghinh ngang, tưởng rằng không phải Yến Tử mà chính anh ta là Tể Tướng đầu triều mà chớ! | Although Yen Tu was Prime Minister, he was refined and modest, with a gentle demeanor. The parasol bearer, however, strutted arrogantly, as if he, not Yen Tu, were the Prime Minister himself. |
| Lúc Tể Tướng đi ngang qua, người vợ chú lính núp kẹt cửa thấy vậy, nên khi về nhà mới đòi làm tờ để. | As the Prime Minister passed by, the soldier’s wife watched secretly from behind the door. When he returned home, she demanded a divorce. |
| Anh ta hỏi tại sao? Người vợ nói rằng: "Thiếp núp sau cửa, thiếp thấy chàng đi ngang, Quan Tể Tướng, Ngài thì nhỏ người mà gương mặt nho nhã, tỏ vẻ hạ mình còn chàng thân hình to lớn mà chàng hiên ngang coi trái mắt quá lẽ, vì thế, thiếp lấy làm hổ ngươi không thể ở với chàng nữa". | He asked why. She said, “I hid behind the door and saw you walk by. The Prime Minister, though small, had a gentle demeanor and a humble air, while you, with your large physique, strutted so arrogantly. I am ashamed and can no longer live with you.” |
| Nhờ vậy, chú lính ấy biết cảm hóa, sau sửa mình lập thân trong hàng ngũ quân binh lên đến bực Tướng. | Thanks to this, the soldier was moved, later reforming himself and rising through the military ranks to become a general. |
| Ấy vậy, đạo nhơn luân nếu biết giữ chặt, thì vợ có thể làm nên cho chồng, dạy chồng nên đạo được. | Therefore, if human ethics are firmly upheld, a wife can shape her husband, guiding him onto the right path. |
| Phụ nữ Cao Ðài cũng thế đã hai mươi ba năm nay tiêm nhiễm đạo đức tinh thần, tạo đầu óc tâm não, vậy tìm phương dạy chồng thế nào! | Cao Đài women, having been immersed in spiritual morality for twenty-three years, cultivating their minds and hearts, should find ways to teach their husbands. |
| Có nhiều hạng người được vinh vang thì lên mặt phách xấc, không nhớ đến căn bổn hèn hạ của mình khi trước, phải biết rằng chúng ta đứng đợt với thiên hạ được là nhờ Chí Tôn tô mày vẽ mặt cho đó, hạng nầy rất nhiều, phụ nữ nên để ý sửa dạy cho họ bớt tâm tự kiêu đôi chút. | Many people become arrogant when they achieve success, forgetting their humble origins. They must remember that their elevated status is thanks to the Supreme Being. There are many such people, and women should strive to teach them some humility. |
| Ðối với cha con, Nho tông để lại nhiều vẻ đẹp của tổ phụ chúng ta lưu truyền đặng làm chuẩn thằng mà sửa đương xã hội và lập quốc. | Regarding the relationship between father and child, Confucianism left behind beautiful legacies from our ancestors, serving as standards for reforming society and building the nation. |
| Cha hiền mới sanh con thảo, con thảo là hột giống để làm một nền móng tương lai, tương lai quý hóa không thể tả, bởi Tiên Nho chúng ta đã nói: "Vua Nghiêu tìm ông Thuấn đặng truyền ngôi, chẳng vì lẽ gì hơn là nghe danh ông Thuấn chí hiếu, mà một khi ta được chí hiếu rồi thì không gì sánh bằng. | A virtuous father raises a filial child. A filial child is the seed for a precious future beyond description. As our ancient sages teach: “Emperor Yao sought Shun to pass on the throne, not for any other reason than Shun's renowned filial piety. Once filial piety is achieved, nothing can compare. |
| Có hiếu rồi mới có nghĩa, có trung, có cang, có trí, nghĩa là hễ có hiếu rồi thì có thể có đủ hết tính đức khác". | With filial piety comes righteousness, loyalty, courage, and wisdom, meaning that once there's filial piety, all other virtues can be attained." |
| Ngày xưa người ta tầm hiếu, đến tại nơi thôn lân, huyện, phủ, tỉnh lỵ, để hỏi thăm những gương hiếu thuận. | In the past, people sought out filial piety, visiting villages, districts, prefectures, and provincial capitals to inquire about examples of filial children. |
| Người ta tìm hiếu tức là tìm hiền, do cái hiếu ấy suy độ ra cái hiền của bậc danh thần triều chánh, mà muốn có hiếu thì cha phải có từ vậy. | They sought filial piety because it indicated virtuous character. They deduced the virtuous nature of officials and courtiers from their filial piety, and the child’s filial piety came from the example of the father. |
| Bần Ðạo thấy quốc dân Việt Nam bị ảnh hưởng của ngoại quốc, con không cần cha, cha không biết đến con, tồi phong tệ tục ấy đã thấy rõ ràng trước mắt. | I see that the Vietnamese people are being influenced by foreign countries; children don't need their parents, and parents don’t care for their children. These corrupt customs are clearly evident. |
| Bởi vậy, trong xã hội có ba người quan trọng: Cha, Chủ, Chúa. | Therefore, in society, there are three important figures: Father, Leader, and Lord. |
| Cha là ông chủ của một gia đình, Chủ là ông chủ của một hương đảng, Chúa là ông chủ của một nước, cả ba vị ấy làm đầu từ gia đình lên xã hội. | The Father is the head of the family, the Leader is the head of the village, and the Lord is the head of the nation. These three are the leaders, from the family to society. |
| Nếu quyền cha nắm không kham là do người cha bất lực. | If a father cannot handle his authority, it is due to his incompetence. |
| Truy căn nguyên là do tại tự do kết hôn, chồng không phải chồng, vợ không phải vợ, cập xách với nhau rồi tự lập gia đình, đạo nhơn luân không có chỗ nào ràng buộc, chẳng qua là chơi hoa giỡn nguyệt, không căn bản gì hết, biểu sao khi sanh con ra mà chúng lại không trở nên kẻ vô bổn. | Ultimately, the root cause lies in the practice of free marriage, where husbands are not true husbands, and wives are not true wives. They simply pair up and establish families without any binding ethical principles. It's merely a frivolous pursuit, lacking any solid foundation. Is it any wonder that when they have children, those children become undisciplined and irresponsible individuals? |
| Nhứt hạng Việt Nam lai của ta là tối hại. Bần Ðạo đã nói để cha mẹ định hôn, như thế có lợi hơn vì như ta vẫn thấy, cả kiếp sanh lúc còn nhỏ, cha mẹ còn đủ, đến ông nội, ông cố cũng còn nữa, trộng một chút là ta vẫn cũng còn thấy đông đảo, đó là khi chưa biết khôn, khi đã khởi biết khôn ngoan thì ông nội đã đi đâu rồi, rồi cha mẹ đã già, mà mình cũng già nữa, trong lúc ông bà cha mẹ mất, mình cảm thấy cái quyền trong tâm lý của mình cũng mất. | The mixed-race Vietnamese are the worst. I’ve said that arranged marriages by parents are more beneficial. As we see, throughout our lives, when we’re young, we have our parents, grandparents, and even great-grandparents too. For a short while, we see a large family. But this is when we are still naive. By the time we become wise, our grandfather has passed away, our parents have aged, and we ourselves have grown old. When our grandparents and parents die, we feel that a certain authority within our own psyche has also vanished. |
| Cha mẹ là bực cao kỳ trí thức, đáng kính, đáng tôn, khi cưới vợ cho con dầu cho chúng ta chưa có tình thương nồng nàn đi nữa, nhưng thời gian qua chừng nào, nhứt là khi cha mẹ vợ hoặc cha mẹ chồng đã khuất, thì vợ nhận thấy ở chồng là hình ảnh người cha của mình, còn chồng nhận thấy ở vợ là hình ảnh mẹ của mình, nên được khuây khỏa tấm lòng và khắn khít không lìa nhau là vì lẽ ấy. | Parents possess a higher level of wisdom and deserve respect and reverence. When they arrange a marriage for their child, even if there's no initial passionate love, as time passes, especially after the passing of the in-laws, the wife sees in her husband the image of her father, and the husband sees in his wife the image of his mother. This brings comfort and strengthens their bond, keeping them together. |
| Nói gì trên bộc trong dâu (1), một đời nếu không có xảy ra điều gì thì thôi, còn nếu có xảy ra điều chi sanh phiền sanh giận, thì chừng ấy không phương thuốc gì trị được cả, tâm lý phải chia lìa thì tình kia phải xa cách, mới dễ bỏ nhau thay chồng đổi vợ, con cái sanh ra thấy tấn tuồng ấy tập tánh học theo, biểu sao tương lai không hư hèn và tánh đức không lạc lầm phàm tâm lìa đạo đức. | As for those furtive encounters, if nothing untoward happens, then so be it. But if something causes resentment and anger, there's no remedy. If their minds are divided, their love will fade, making it easy for them to separate, changing husbands and wives. Children, witnessing this drama, will imitate and learn these behaviors. How can their future not be corrupted, their character flawed, their hearts straying from virtue? |
| Làm cha mẹ nếu chúng ta biết Tiên Nho đã đối với con người như thế nào, và toàn cả xã hội Việt Nam, cả nòi giống cưng con như thế nào, đến nỗi trong một Tông đường có đứa con nào ngỗ nghịch cha mẹ định từ bỏ thì chỉ nói ngoài cửa miệng, chớ chưa thấy ai từ con được bao giờ. | If we, as parents, understood how our ancient scholars regarded humanity and how Vietnamese society, our entire lineage, cherishes children—to the extent that in an extended family, if a child defies their parents and the parents threaten disownment, it's merely talk. I have never actually seen anyone disown their child. |
| Nhớ lại, khi Bần Ðạo đi ngoài Qui Nhơn, gặp một ông già tên là ông Sáu Chèo, vì ông bán chèo nên mọi người kêu như vậy, vô nhà nhìn thấy bàn thờ ông bà không có treo tranh biển gì hết, chỉ để một câu đối, mà chỉ có một vế thôi: "Nhược niệm Cửu Huyền chi bổn, khả năng tu tỉnh ngộ thân", nghĩa là: "Nhớ đến Cửu Huyền thì phải rán gìn giữ thân mình". | I recall, when traveling to Qui Nhơn, meeting an old man named Sáu Chèo (Sixth Oar), so called because he sold oars. Entering his house, I saw his ancestral altar, which had no paintings or inscriptions, only a single line of a couplet: “If you think of your Nine Ancestors, you must diligently cultivate and awaken yourself.” |
| Bần Ðạo thấy thờ có một câu mà không có sơn thủy gì hết, lấy làm lạ thì ông nói: "Một câu đó đủ nghĩa để dạy con cái biết tuân theo, thành tâm tu chỉnh thì Cửu Huyền sẽ vinh diệu, biết giữ thân mình không bịnh nhược thì sanh con sáng láng mạnh khỏe khôn ngoan". | I found it strange that he only had this one line, with no landscape paintings or other decorations, and found it strange. He said, “That one line is enough to teach children obedience. If you sincerely cultivate and rectify yourself, your Nine Ancestors will be honored. If they maintain their own health and avoid weakness, they will have intelligent, strong, and healthy children." |
| Ðời bây giờ thiên hạ mê đường hoa nguyệt phong tình, sanh con lớn lên thành ho lao, ho tổn, hay tật nguyền, có nhiều sắc dân sanh con thấy tàn tật ghê khiếp lắm, vì cớ mà mấy năm trước đây Hitler thi hành chánh sách của Ðức Quốc Xã xử tử hay là thiến những kẻ tàn tật, bịnh hoạn, lấy lý rằng kẻ ấy chẳng giúp ích gì cho nước, chẳng những thêm một miếng ăn cho xã hội lại còn di hại cho nòi giống nữa, nên giết bỏ đi chỉ chừa lại những dân đinh cường tráng, nhưng vì Ðức Quốc Xã đã làm quá lẽ thành ra tàn ác nghịch đạo làm người. | Nowadays, people are infatuated with frivolous romantic pursuits, resulting in children who grow up with tuberculosis, other diseases, or disabilities. Many ethnic groups give birth to children with horrific disabilities. That's why, a few years ago, Hitler implemented the Nazi policy of executing or sterilizing the disabled and the sick, reasoning that they were useless to the country, merely adding another mouth to feed while harming the race. Thus, they were eliminated, leaving only the strong and healthy. But because the Nazis went too far, they became cruel and inhumane act against the very principles of humanity. |
| Tổ phụ chúng ta không thi thố chánh sách ấy, chỉ dùng tinh thần đặng giữ con cho nó tránh khỏi sự bạc nhược đã nói, mà nòi giống Việt Nam nầy không bị tiêu diệt là nhờ khéo giữ đạo nhơn luân từ trước đó vậy. | Our ancestors didn’t implement such policies. They used their minds and spirits to protect their children from weakness. The survival of the Vietnamese people is thanks to their skillful preservation of human ethics. |
| Translator's note: | |
| (1) Trên bờ sông, trong bãi dâu, ý nói trai gái dâm ô bất chính. | |